Казахские стихи Сакена Сейфуллина - Казахские - Стихи

Один из основателей казахской литературы и поэзии - это Сакен Сейфуллин. Прославленный писатель, поэт написал много лирических стихов.

Кџзетшi иттер

Біздіњ ауыл жиналды
Ќой сойып, ет жеп тоюѓа.
Жиналѓан соњ кењесті
Ќотанѓа ќџзет ќоюѓа.

Бірнеше ит ѕкеп ќойысты
Ќотанды аман саќтар деп.
"Бљріден кљрі игі ѓой
Тамаѓын жеген аќтар" деп.

Тџнделетіп Айтжа-екењ
Ќотанды жџрсе аралап,
Кџзетші иттер ќойыпты
Талай ќойды жаралап!

Айќай салды Айтжа-екењ
Оятуѓа ауылды.
Еркелейтін кешегі
Арсылдап иттер жабылды.

"Кет!" деп еді иттерге,
Иттерге ие табылды.

Жиналѓан жђрт Айтжанѓа
"Алмашы дейді мазамды!"
"Не ќылдын, бѕлем, деп иттер,
Берерміз дейді сазањды!".

Аспанѓа ђш

Мініп ап, ђш аспанѓа аэроплан,
Тау басынан ќызыќсын ђшќан ќыран.
Таба алмасын жауларыњ жерде ќалсын,
Жорѓалаѓан сені ањдып ќу сђм жылан.

Ђшќыњ ќелсе мініп ап аэроплан,
Жђртты шаќыр алуѓа салып ђран.
Даласынан ќазаќтыњ ќђс болып ђш,
Ќђлашты жай жас тџлек батыр ђлан!

Ќазіргі шын самђрыќ аэроплан,
Ќџњрентіп жер мен кљкке салып ђран.
Еркіндіќ оѓан мінген адам аты,
Большевик ержџректі азаматы.

Еркем

Асау таѓы тђлпардай
Жђлынып жерді тарписыњ.
Жалындай жанып лапылдап
Екпіндеп ќаулап шалќисыњ.

Балдай еріп шаттанып
Жібектей жђмсап балќисын.
Аспанды, жерді ќђшуѓа,
Сђњќардай кљкте ќалќисыњ,

Бал іздедіњ болмастан,—
Еркем-ау, соны таптыњ ба?
Бал дегеніњ сол не екен,—
Удыњ дѕмін таттыњ ба?

Бал іздеме, еркежан,
Ќой, мазасыз, ќой, енді!
Улап баќтыњ бал іздеп,
Ая љзіњді, той енді!

Ќызыл ерлер

Патшалар, байлар, мырзалар,
Кљп жыл бізді билеген.
Шіреніп жатып аќ џйде
Табанымен илеген.

Кешегі љтќен ќџндерде,
Ауыр ќара тџндерде,
Ќараша џйде жылаѓан,
Шала жансар сђлаѓан - біз едік.

Мырзаларѓа, байларѓа
Сѕжде ќылып ќђл болѓан,
Жџректіњ оты, рух сеніп,
Жігері сонда ќђм болѓан,- біз едік.

Айрылѓан батыл ерліктен,
Љжеттік, ќайрат, љрліктен
Жарлыныњ біз ђлы едік.
Мырзаларѓа ќђл едіќ,
Біраќ біз бђрын ќђлдыќќа
Шыдамайтын ер едік.
"Тіршілік керкі - мѕнісі
Екпін, ерлік" дер едік.

Оттан, оќтан тайсалмау
Кеудеден иман серт болып
Иілмеуші-ек дђшпанѓа
Болаттай ќђрыш морт болып,
Балѓын білек - ќарулы,
Асауменен алысќан
Ат џстінде ойнасып
Жел ќањбаќпен жарысќан - біз едік.

Ентелеп алра екпіндеп
Жауѓа ќарсы шабысќан,
Ќамал ќђрып майданда,
Атысып жаумен ќарысќан - біз едік.

Тірідей бермей ќамалды
Ќидаласып ќаѓысќан,
Ар, намыс, ерлік серт болып
Найзаласып алысќан - біз едік.

Сљнген ерлік ќайтадан
Тђтанды кљзде жайнаѓан.
Ашындырды аюдай,-
Кек пенен ќан ќайнаѓан.

Бостандыќ џшін ант ќылып,
Кџресуге тђрдыќ біз.
Республика советін
Ђран салып ќђрдыќ біз.

Ѕмірші совет тапсырѓан
Ќызыл туды ќолѓа алдыќ.
Пулеметке, маузерге
Ќатарлап тізіп оќ салдыќ.

Біліњдер, арам мырзалар,
Бђќпаспыз, енді жатпаспыз.
Баяѓыдай сендерді
Ќорѓап енді оќ атпаспыз.

Мырзалардыњ, байлардыњ
Біз батыры емеспіз.
Жауыздар џшін ќан тљгіп,
"Дінім", "ђлтым" демеспіз.

Бейнетке пісќен жан-тѕні,-
Біз нашардыњ солдаты.
Ќызыл ту мен пулемет
Бізге берген мандаты.

Жауымыз обыр - капитал
Дѕлдеп ат, жолдас, ќыран,- ат,
Раќым жоќ, жолдас, даяр тђт
Зењбірек, маузер, гранат.

Дџниеніњ барлыќ жарлысы
Баурымыз біздіњ жђртымыз.
Олардыњ баќыты, џкімі
Дініміз біздіњ ђлтымыз.

Жђмыскер, балѓын білекті,
Балтырлы, ќызыл желекті
Келіншектіњ тљсінен
Уыз емген баламыз.

Бейнетке піскен темірдей,
Тыншыќпас жауын жемірмей,
Ќапиталдыњ ќорѓанын
Талќан ќылып аламыз.

Езілген ќалыњ, жарлы тап,
Шыќ жасаќќа,- ђран сап!
Жауларыњ - байлар,- ал ќолѓа
Зењбірек, маузер, гранат!

Ќайѓылы хабар

Ойпырай! Жайша соќќан бђ не хабар?!
Дџниеден Ленин кетті... ќайтпас сапар.
Селќ етіп ењбекші тап кџњіреніп,
Моншаќтап ыстыќ жасы бір-бір тамар.

Аспаннан жай соќќандай тѕн мен жанды
Егіліп кљздіњ жасы бір-бір тамды.
Жџрекќе дѕл ќадалып суыќ найза
Кек ќайнап кљкіректі жалын шалды...

Кек ќайрат кљкірекке кайнап толѓан
Тайдырмас џлкен аѓа салѓан жолдан,
Ленинніњ тігіп кеткен ќызыл туын
Еш бір жау ќђлата алмас біздіњ ќолдан.

Бiздiњ тђрмыс экспресс

Тђрмыстыњ ќара ісіне,
Ѕлемді ќђл ѓып ќџшіне,
Еріксіз жђтып ішіне,
Экспресс жљнейді.

Ѓашыќты жардан бљлсе де,
Талай жан жолда љлсе де,
Жасты, ќанды кљрсе де,
“Обал болды” демейді.

Жарым артта ќаларын,
Меруерттей жасы тамарын,
Білсем де маѓан ќарарын
Поезѓа міндім таласып.

Талай жан жаннан айрылды,
Талай жар жардан айрылды.
Сђњќардай талай ќайрылды.
Телміріп ќалды адасып.

Экспресс зырлайды,
Ешќайда мойын бђрмайды,
Еш кімге ќарап тђрмайды,
Аямай жанды баратыр.

Жарымды артта ќалдырды,
Кеудені љртеп жандырды.
Алысќа кљзді салдырды,—
Ђшырып алѓа ќаратып,

Аждаћадай ирењдеп.
Жорѓалап кейде ќирењдеп,
Сумањдап, кейде сџйрењдеп,
Экспресс зырлайды.

Ентігіп жылдам сыбырлап,
Аяќтары ќыбырлап,
Адымы жиі жыбырлап
Тђратђр десем тђрмайды.

Зырла, эќспресс, ђш, зырла!
Жђлдыздай-аќ, ќђлдырла!
Ќђйындай ќђтыр бђлдырла! -
Аямай жџгір бѕріњ де!

Ерлер мінсе,— шыдасын!
Ќорќаќтар мейлі жыласын,
Шыдамаса ќђласын!
Аямай сілте барыњды!

Аќсаќ Киiк

Арќаныњ Бетпаќ деген даласы бар,
Бетпаќ — шел, ойлы-ќырлы панасы бар.
Сол шљлде ел жоќ, ќђн жоќ љсіп-љнген
Жѕндіќтіњ киік деген баласы бар.

Бетпакта кысы-жазы ел болмайды,
Ел-жайлау, љзен яки кљл болмайды.
Бђтасы ќу баялыш, кара жусан,
Кљгала бетегелі бел болмайды.

Бетпактыњ кљлденењі сегіз кљштік,
Сайланып ќыс ішінде талай кештік.
Азамат, ат пен айѓыр, атан ѓана
Шыдар деп ќоста отырып, талай дестік.

Бетпакта елсіз-кљлсіз љсіп-љнген,
Жалѓыз-аќ ќђлан, киік шелге кљнген.
Ќазаќтыњ малдарындай ќыбырласып,
Ѕр ойдан топ-топ болып жусап љрген.

Жалѓыз-ак ел жылында кљшіп љтер,
Асыѓып ќар суымен “несіп етер”.
Ќаптасып, кљшкен елмен дамыл алмай,
Мергендер ањ ауласып кѕсіп етер.

Мергендер дамыл алмай киікті аткан,
Ауылды ќан сасытып топырлатќан. Киікті
ойлай ма екен таусылар деп, Азайып бірте-
бірте келе жатќан!..

Бетпаќтыњ кљкпек, жусан, шљбі сђйыќ,
Сол шљпті ќорек ќылѓан байѓђс ќиік.
Тањы — аппаќ, еќі ќљзі мљлдір ќара,
Тигендей емес адам кљзі ќиып.

Киікті ќазаќ жѕне дейді бљкен,
Бетпаќты бђл бейшара ќылѓан меќен.
Беќенді атып мерген љлтіргенде,
Жазасыз жан љлді деп ойлай ма екен?

Бљкеннен сђлу ањды мен кљрмедім,
Љзге ањѓа жануарды тењ кљрмедім.
Кљздері мљлдіреген аќ бљкенді
Адамныњ баласынан кем ќљрмедім.

Ќап-ќара екі кљзі мљлдіреген, Ѕдемі
екі танау желбіреген. Елењдеп жас
балаша жалтањдайды, Жел тџрткен
жусаннан да селдіреген.

Азайды соњѓы кезде байѓђс бљќен,
Мьвд-мыњнан баяѓыда љреді екен.
Бђл кџнде келе жатќан жолаушыѓа,
Кез келеді анда-санда саяќ некен.

Кей ќазаќ ѕдет ќылѓан киік атып,
Мџйізін пайда ќылып, шетке сатып.
Сандалѓан бір ќиікке ђшырастым.
Бір жылы Бетпаќ шљлде келе жатып.

Бетпаќта ќеле жатты аќсаќ киіќ,
Сандалып ќањѓыраќтап басын иіп.
Пана іздеп шыбын жанѓа сџйретіліп,
Мергенніњ ќеудесіне оѓы тиіп.

Тамады ќара жерге аќќан ќаны,
Ќиналып ентігеді шыбын жаны.
Бояльщ аќ денесі ќызыл ќанѓа,
Келеді ѕлі кетіп жыѓылѓалы.

Ќиырсыз, Бетпаќ дала... ќураѓан шљл...
Жалѓыз-аќ сырѓањдайды ќоњылтаќ жел.
Мењіреу... тірі жан жоќ... жып-жылмаѓай.
Ел ќайда? Ел алыста — шулаѓан ел!

Сандалып келе жатты аксак киік,
Бір тоќтап, анда-санда ѕлін жиып...
Аќ бљкен сахараныњ ботакљзі,
Атты екен ќандай мерген кљзі киып?..

Келеді ќанѓыраќтап жалѓыз љзі,
Тілі жоќ, кђр жџректе айтар сезі.
Шаѓады шыбын жанныњ ќиналѓанын
Жалѓыз-аќ мљлдіреген екі кљзі.

Жапанда еш сая жоќ шыбын жанѓа,
Моншаќтап жерге тамѓан ќызыл ќанѓа.
Жапанда басын сџйер тірі жан жоќ,
Ѕл кетіп сорлы киік жыѓылѓанда!..

Ботакљз сахарада кына терген,
Кім екен жапан тџзде сені кљрген?
Аяныш сезімі жоќ бір ќазаќ-ау,
Дѕл кљздеп жџрегіње атќан мерген!..